Każda rozprawa sądowa może być stresującym i ciężkim przeżyciem. Szczególnie dotkliwe i pełne trudnych emocji są sprawy pracownicze. Dlatego, zanim dojdzie do rozprawy, warto wiedzieć jak wygląda rozprawa przed sądem pracy, ile trwa i co zrobić kiedy sprawa się przedłuża.

Posiedzenie przygotowawcze

Przed pierwszą rozprawą sędzia ma możliwość zwołania tzw. posiedzenia przygotowawczego. W jego toku ustalane są dowody, jakie muszą zostać przeprowadzone. Oprócz tego, wyjaśniane są okoliczności istotne z punktu widzenia prowadzonego postępowania. To wszystko ma na celu przyspieszenie rozpoznania sprawy, jednak w praktyce sądy rzadko stosują posiedzenia przygotowawcze. Dlaczego? Jest to dość nowy etap postępowania i być może niektórym sędziom ciężko jest się na niego przestawić. Co więcej, niekiedy uważają to za zbędną stratę czasu. Jeśli jednak dochodzi do takiego posiedzenia to Sąd musi podejmować czynności w taki sposób, aby dana sprawa pracownicza została rozpoznana nie później niż w terminie jednego miesiąca od dnia zakończenia posiedzenia przygotowawczego. W sytuacji kiedy posiedzenie przygotowawcze nie zostało wyznaczone, sprawa powinna zostać rozpoznana w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia odpowiedzi na pozew (bez braków formalnych).

Rozprawa przed sądem pracy

Warto wiedzieć jak krok po kroku przebiega rozprawa przed sądem pracy. Na wywieszonej wokandzie na drzwiach sali sądowej lub elektronicznym ekranie  podane są podstawowe dane dotyczące sprawy takie jak godzina, podstawa roszczenia i nazwiska członków składu sędziowskiego.

Sprawa w I instancji rozpoznawana jest przez sąd w składzie jednego sędziego przewodniczącego oraz dwóch ławników. Najczęstsze sprawy pracownicze dotyczą:

• ustalenia istnienia stosunku pracy;
• roszczeń ze stosunku pracy lub z nim związanych
• odszkodowań dochodzonych od pracodawcy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
• uznania bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy;
• przywrócenia do pracy;
• mobbingu i roszczeń z tym związanych;

Rozprawa przed sądem pracy rozpoczyna się od wywołania sprawy, którego dokonuje protokolant. Wtedy na salę powinny wejść wszystkie osoby (strony, świadkowie, publiczność), aby sąd mógł sprawdzić listę obecności.

Po wywołaniu sąd zapisuje w protokole, kto jest obecny, a następnie nakazuje świadkom opuszczenie sali. Celem takiego działania jest to, aby kolejni świadkowie nie byli obecni przy przesłuchaniu pierwszego i nie sugerowali się treścią jego zeznań.

Po sprawdzeniu listy sąd zapisuje stanowiska stron, namawiając jednocześnie do zawarcia ugody i proponując ewentualne rozwiązania. Następnie toczy się postępowanie dowodowe. W jego trakcie sędzia powinien dopuszczać każdy dowód tzw. postanowieniem, jednak często jest to pomijane ze względu na oszczędność czasu. Jednak jest to absolutną regułą przy dowodach ze świadków albo przy dowodach, wobec których druga strona oponuje. Na tym etapie postępowania sąd pyta o wnioski dowodowe, które strony zgłaszają do protokołu, reagując w ten sposób na zmieniającą się sytuację procesową.

Reprezentacja pracownika przed sądem pracy

Przed sądem pracy pracownik lub pracodawca może działać samodzielnie. Może również mieć przedstawiciela ustawowego lub ustanowionego przez siebie pełnomocnika, którym może być adwokat albo radca prawny. Kto jeszcze może być pełnomocnikiem pracownika? Może nim zostać ustanowiony inspektor pracy, przedstawiciel związku zawodowego albo pracownik zatrudniony w zakładzie pracy, w którym pracownik pracuje lub wcześniej pracował. Natomiast pełnomocnikiem pracodawcy, który nie jest osobą prawną lub przedsiębiorcą, dodatkowo może zostać ustanowiony jego pracownik.

Trzeba jednak pamiętać, że pełnomocnicy nieprofesjonalni nie będą czuwać nad prawidłowością w taki sam sposób, jak profesjonalny adwokat czy radca prawny. Dlatego też decydując się na działanie samodzielne bądź ustanowienie do sprawy pełnomocnika nieprofesjonalnego, należy liczyć się z ryzykiem błędów, braków formalnych, itp.

Ile trwa jedna rozprawa w sądzie pracy, a ile cały proces?

Każda rozprawa jest inna i może trwać od kilkunastu minut do nawet kilku godzin. Jest to zależne od liczby dowodów i świadków do przesłuchania oraz stylu prowadzenia sprawy przez sędziego. Natomiast cały proces w sprawie pracowniczej może niestety ciągnąć się latami. Długotrwałe, wieloletnie procesy to jedna z największych bolączek polskiego wymiaru sprawiedliwości. Przyczyną takiego stanu są przede wszystkim braki kadrowe w sądach, nadmiar spraw oraz niewydolność systemu sądowego. Czy można coś zrobić, żeby przyśpieszyć rozprawę w sądzie? Na szczęście istnieją konkretne instrumenty prawne, z których można skorzystać, żeby nadać tempa sprawie, a nawet wywalczyć odszkodowanie za opieszałość pracy sądu.

Skarga na przewlekłość postępowania

Podczas sprawy w sądzie pracy może okazać się, że sąd prowadzi rozprawę bardzo opieszale – odracza terminy rozpraw, nie przesłuchuje wszystkich wezwanych świadków lub odwleka wydanie wyroku. Zdarza się również, że sąd popełnia błędy, które również wpływają na to, że postępowanie się przedłuża, np. poprzez niewłaściwe powiadomienie świadków o rozprawie lub niedopilnowanie biegłych w terminowym wydawaniu opinii. W takiej sytuacji należy działać, a środkiem przewidzianym do walki z opieszałością sądów jest skarga na przewlekłość postępowania. Jej nadrzędnym zadaniem jest przyśpieszenie pracy sądu. To oznacza, że sąd rozpatrujący skargę (jeśli uzna ją za zasadną) może nakazać sądowi prowadzącemu daną sprawę niezwłoczne dokonanie pewnych czynności, które nadadzą właściwego tempa danej sprawie. Dodatkowo, sąd może przyznać odszkodowanie za opieszałą pracę sądu w wysokości do 20 000 tys. złotych, choć w praktyce zasądzane są zdecydowanie niższe kwoty.

Więcej o tym jak przyśpieszyć sprawę w sądzie znajdziesz tutaj.